Αντιμετώπιση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο (e-crime)
Η χρήση του Διαδικτύου έχει κυριολεκτικά εκτιναχθεί στα ύψη τα τελευταία χρόνια και η εμφάνιση νέων φαινομένων και νέων τεχνικών έχει δημιουργήσει μια κατάσταση αυξημένης ανασφάλειας.
Οι ταχύρρυθμες εξελίξεις του Διαδικτύου και άλλων συστημάτων πληροφοριών έχουν δημιουργήσει έναν εντελώς νέο οικονομικό τομέα και νέες ταχύρρυθμες ροές πληροφοριών, προϊόντων και υπηρεσιών οι οποίες διέρχονται διαμέσω των εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Το γεγονός αυτό είχε βεβαίως πολυάριθμες θετικές συνέπειες για τους καταναλωτές και τους πολίτες. Εντούτοις, οι εξελίξεις αυτές έχουν επίσης ανοίξει πολλές νέες δυνατότητες για τους κακοποιούς. Είναι σαφώς ορατό το πρότυπο νέων αξιόποινων δραστηριοτήτων κατά του Διαδικτύου, ή μέσω της χρήσης συστημάτων πληροφοριών ως μέσου διάπραξης αδικημάτων.
Οι μορφές αυτών των αξιόποινων δραστηριοτήτων εξελίσσονται διαρκώς, πράγμα που καθιστά προφανώς δύσκολο για τη νομοθεσία και την επιχειρησιακή επιβολή του νόμου να ακολουθήσουν τον ίδιο ρυθμό. Ο εγγενής διασυνοριακός χαρακτήρας αυτού του νέου είδους αδικημάτων δημιουργεί επίσης την ανάγκη βελτίωσης της διασυνοριακής συνεργασίας στον τομέα της επιβολής του νόμου. Το έγκλημα στον κυβερνοχώρο πλήττει όλους τους τομείς της κοινωνίας εκ τούτου, η πολιτική για την αντιμετώπισή του θα είναι επίσης ορατή σχεδόν παντού.
Δεδομένου του πολύ μεγάλου αριθμού πολιτών οι οποίοι χρησιμοποιούν ιδιωτικούς υπολογιστές, η πλειονότητα των πολιτών (ήδη υπό την ιδιότητά των δυνητικών θυμάτων) μπορεί επίσης να υπόκειται στις επιπτώσεις οποιασδήποτε πρωτοβουλίας στον τομέα της καταπολέμησης του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο.
Εντούτοις, υπάρχουν επίσης σαφείς ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες έχουν αυξηθεί οι αξιόποινες δραστηριότητες που στρέφονται κατά συγκεκριμένων ομάδων θυμάτων. Ως εκ τούτου, μια αποτελεσματική πολιτική για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο θα μπορούσε να έχει σαφείς ευεργετικές συνέπειες για τις ομάδες αυτές.
Δεδομένης της εμβέλειας και του εύρους των απειλών για την ασφάλεια, η ανάγκη αντιμετώπισης των απειλών του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο εξακολουθεί να υφίσταται και ενδέχεται να αυξηθεί. Τα ζητήματα ασφάλειας που συνδέονται με το έγκλημα στον κυβερνοχώρο έχουν παγκόσμια διάσταση και δεν μπορούν συνεπώς να αντιμετωπίζονται μόνο σε εθνικό επίπεδο. Η απειλή είναι διεθνής και το ίδιο διεθνής πρέπει να είναι ένα μέρος τουλάχιστον της απάντησης.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο θα εξακολουθήσει να είναι πιο σημαντική και αποτελεσματική σε εθνικό επίπεδο, υπάρχει όμως σαφής ανάγκη διασύνδεσης και ενδεχομένως συμπλήρωσης των εθνικών προσπαθειών στο ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οποιαδήποτε πολιτική για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο είναι πολύπτυχη, λόγω της ίδιας της φύσης του προβλήματος. Για να είναι λοιπόν πραγματικά αποτελεσματική, θα πρέπει να συνδυάζει παραδοσιακές δραστηριότητες επιβολής του νόμου με άλλα εργαλεία, όπως αυτορρυθμιζόμενα στοιχεία και δημιουργία δομών για τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων συμμετεχόντων.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, χρειάζεται ένας ορισμένος αριθμός διαφορετικών και συνδυασμένων μέτρων. Η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έχει, επί τη βάσει των εκτεταμένων διαβουλεύσεων τις οποίες διοργάνωσε, καταλήξει ότι η ενδεδειγμένη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί από εδώ και στο εξής για την πρόληψη και την επίλυση ως ένα βαθμό των προβλημάτων που δημιουργούνται είναι η συνεκτική στρατηγική προσέγγιση. Αυτή η προσέγγιση θα σήμαινε ότι εισάγεται στο επίπεδο της ΕΕ συνεκτική στρατηγική για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο. Το κυριότερο στοιχείο της είναι η δημιουργία στρατηγικού πλαισίου για κοινοτική πολιτική καταπολέμησης του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, με γενικό στόχο τη διαμόρφωση βελτιωμένων προσανατολισμών για συγκεκριμένες δράσεις και βελτιστοποίηση των υφιστάμενων πόρων.
Άλλες σημαντικές επιχειρησιακές πτυχές αυτής της στρατηγικής είναι οι ακόλουθες:
- Βελτίωση της συνεργασίας για την επιβολή του νόμου στο επίπεδο της ΕΕ
- Καθιέρωση στρατηγικής δομής για τη συνεργασία μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο
- Προώθηση της δημιουργίας πλαισίου για τη διεθνή συνεργασία παγκοσμίως στον εν λόγω τομέα
- Λήψη στοχοθετημένων νομοθετικών μέτρων όταν χρειάζεται.
Η εναλλακτική λύση που συνίσταται στο να μη ληφθεί κανένα μέτρο στον οικείο τομέα δεν φαίνεται να είναι βιώσιμη. Μια παθητική στάση θα οδηγούσε πιθανώς στην παράταση της ισχύος πολλών διμερών προγραμμάτων συνεργασίας για την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, χωρίς να υπάρχει καμία δυνατότητα να επωφεληθούμε από την οριζόντια ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών ή από επιπτώσεις συνεργίας.
Η λήψη νομοθετικών μέτρων γενικής φύσης για τη δημιουργία νέων οργανισμών στο επίπεδο της ΕΕ, για την εναρμόνιση των ορισμών των αδικημάτων και για τη διασαφήνιση των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών όλων των συμμετεχόντων θα μπορούσε να παρουσιάζει ενδιαφέρον, όμως από μια ανάλυση της πολιτικής κατάστασης φάνηκε σαφώς ότι είναι πολύ μικρές οι πιθανότητες να υποβληθούν προτάσεις για λήψη νομοθετικών μέτρων γενικής και οριζόντιας φύσης. Εντούτοις, η λήψη νομοθετικών μέτρων γενικής φύσης ενδέχεται να παρουσιάζει ενδιαφέρον σε μακροπρόθεσμη προοπτική.
Οι συζητήσεις που διοργανώθηκαν έδειξαν σαφώς ότι η «συνεκτική στρατηγική» είναι η λύση με την οποία είναι πιθανότερο να επιτευχθούν οι στρατηγικοί στόχοι της πολιτικής. Η στρατηγική αυτή είναι πιθανόν ότι θα έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, δεδομένου ότι οι αρμοδιότητες και οι ρόλοι όλων των συμμετεχόντων κατά την καταπολέμηση αυτή θα διασαφηνιστούν και θα ενισχυθούν. Θα συμβάλλει επίσης στη βελτίωση του διαλόγου και της κατανόησης μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, πράγμα που με τη σειρά του θα μπορούσε να έχει πολλές θετικές παράπλευρες επιπτώσεις.
Από οικονομική άποψη, η προτιμητέα εναλλακτική λύση μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά αποτελέσματα συνεργίας, σε μείωση του της βλάβης που προξενούν οι αξιόποινες δραστηριότητες και μείωση του κόστους των διαφόρων προγραμμάτων ασφάλειας.
Είναι εντούτοις πιθανό ότι θα χρειαστούν κάποια χρόνια μέχρις ότου υλοποιηθούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα της επιλεγείσας εναλλακτικής λύσης. Είναι, κατά συνέπεια, δύσκολο να αξιολογηθούν από τώρα όλες οι εν δυνάμει επιπτώσεις της, πόσο μάλλον που οι συγκεκριμένες λεπτομέρειες της πολιτικής αυτής δεν έχουν ακόμα αποφασιστεί. Ως εκ τούτου, θα χρειαστεί να αξιολογηθούν μεταγενέστερα οι ειδικές επιπτώσεις των συγκεκριμένων στοιχείων αυτής της πολιτικής.
[απόσπασμα από το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής για τη γενική πολιτική σχετικά με την καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο]
